Trung phong cổ điển phải chăng đã tuyệt chủng tại NBA hiện đại?

Thông tin Los Angeles Lakers ráo riết theo đuổi trung phong Andre Drummond ngay sau khi Nets tuyên bố giành được chữ ký của Blake Griffin khiến NHM xôn xao. Tất cả đều có một câu hỏi rằng cầu thủ thuộc mẫu trung phong cổ điển như Andre Drummond liệu có hợp với Lakers hay rộng hơn là trung phong truyền thống có còn chỗ đứng ở NBA hiện nay hay không?

Nhiều người cho rằng những cú ba điểm đã lấy đi hào quang của các trung phong cổ điển như Andre Drummond. Nhận xét trên không sai nhưng cũng chưa đủ. Đó chỉ là đoạn kết trong hành trình phát triển trong gần 20 năm gần đây của NBA. Vậy chúng ta cần phải bắt đầu từ đâu cho câu hỏi ngày hôm nay.

Ga đầu tiên trong hành trình là mùa giải 2001-2002 nơi lệnh cấm phòng ngự liên phòng được tháo dỡ. Mục đích khi ấy đơn giản chỉ đề chống lại sức mạnh đến từ Shaquille O’Neal. Thời điểm ấy, gần như không ai có thể chống lại huyền thoại Lakers dưới rổ. Khi cầu thủ phòng ngự thứ hai có thể di chuyển đến và kèm một cách hợp lệ thì bóng đã vào rổ.

Phòng ngự liên phòng với hàng phòng ngự bó sát cùng lượng nhân sự lớn hiện diện trong bán kính vài mét cạnh rổ. Quyết định trên phần nào khiến Shaq khó khăn hơn trên đường tấn công bảng rổ. Thế nhưng hiệu ứng domino khổng lồ sau này là điều ít người thời điểm ấy hình dung ra được.

Bóng rổ tiếp tục phát triển với tốc độ tương đối trì trệ trong những năm đầu thể kỷ 21 do tiết tấu chậm đến từ lối phòng ngự liên phòng. Tuy không còn là trung tâm trong lối chơi như trước nhưng các trung phong cổ điển vẫn còn chỗ đứng trong đội bóng với một vài điển hình như Shaquille O’Neal, Dwight Howard hay Yao Ming. Chuyển biến sâu sắc chỉ thực sự diễn ra kể từ thời điểm một tay ném nhỏ con được Golden State Warriors lựa chọn tại lượt thứ 7 kỳ NBA Draft 2009.

Chàng trai trẻ 19 tuổi mảnh khảnh nọ mang tên Stephen Curry, người mà sau này gián tiếp dẫn lối cho sự đi xuống không điểm dừng của mẫu trung phong truyền thống. Tuy nhiên khả năng ném xa xuất sắc vẫn chưa đủ. Một mình Curry cũng chẳng thể khiến cục diện NBA sâu sắc đến vậy nếu đội bóng vùng Vịnh không đón về chiến lược gia Steve Kerr ngày ấy vẫn chỉ là một BLV bóng rổ.

Bộ đôi thầy trò Steve Kerr - Stephen Curry cùng các trợ thủ đắc lực như Klay Thompson, Draymond Green, Andre Iguodala đã xây dựng nên lối chơi “small ball” trứ danh cả NBA phải học theo sau này. Cốt lõi của lối chơi này đến từ việc các cầu thủ di chuyển liên tục theo các vòng xoay ngang sân. Sự năng động của toàn khối đội hình khiến đối thủ gần như không thể nhận ra một vị trí cụ thể của Golden State Warriors.

Đội bóng chơi small ball sẽ liên tục sử dụng các yểm trợ cũng như di chuyển băng cắt để tạo khoảng trống cho các điểm nổ ghi điểm. Và trùng hợp thay khi hai điểm nổ chính của Warriors là Stephen Curry và Klay Thompson lại rất giỏi ném ba điểm.

Kể từ thời điểm này, khái niệm “khả năng tạo khoảng trống” (spacing) thực sự được sử dụng rộng khắp tại NBA. Bất cứ cầu thủ nào trên sân cũng phải có khả năng tạo ra khoảng trống, bằng việc gây áp lực tới rổ thông qua di chuyển kéo giãn khối đội hình đối thủ. Một khi khối phòng ngự bị xáo trộn, cơ hội sẽ mở ra không chỉ bên ngoài vòng ba điểm mà còn nằm trong khu vực ba giây giờ đầy trống trải cho những pha băng cắt.

Lối chơi mới yêu cầu các cầu thủ cần sở hữu tốc độ đủ nhanh để di chuyển khi tấn công cũng như đeo bám trong phòng ngự. Các trung phong cổ điển với thân hình hộ pháp chậm chạp dần dần trở nên lỗi thời. Đây mới chính là lý do khiến họ bị đào thải chứ không hoàn toàn chỉ tới từ những trái ba điểm.

Trở lại với câu hỏi đầu tiên, liệu các trung phong cổ điển đã thực sự tuyệt chủng? Không hẳn, bởi vì họ vẫn là một nhóm nhỏ chuyên trách các nhiệm vụ đặc thù. Chính vì số lượng không đông của mình mà họ rất được các đội bóng cạnh tranh chức vô địch săn đón nhằm làm dày chiều sâu đội hình sẵn sàng cho mọi thách thức họ gặp phải trong con đường chinh phục chức vô địch đầy gian nan.

Andre Drummond là ví dụ điển hình cho vấn đề này. Tuy gần như không thể gây áp lực tới rổ từ khoảng cách 3m trở đi do thiếu kĩ năng ném hiệu quả nhưng Drummond lại vô cùng giỏi bắt bóng bật bảng. Con số trung bình 13,5 rebounds/trận và tận 4 trái rebounds khi tấn công trong khi chỉ đóng vai trò kép phụ tại Cleveland Cavaliers khiến Lakers vô cùng ấn tượng.

“Nhất nghệ tinh nhất thân vinh” là chân lý từ lâu đời. Nếu không thể thích nghi với lối chơi mới tại NBA, việc một cầu thủ cần làm không gì khác ngoài phải thật giỏi một lĩnh vực. Andre Drummond tuy không nhanh nhẹn hay giỏi ném rổ nhưng khả năng kiểm soát khu vực ba giây của anh là đủ để Lakers phải chú ý. Trung phong cổ điển không tuyệt chủng, họ chỉ lùi về phía sau đảm nhận những nhiệm vụ chuyên môn mà thôi.

Ảnh: Getty Images.